DESERT MAGIC: DLACZEGO WARTO DBAĆ O KRYPTOBIOTYCZNĄ GLEBĘ

Pokrywająca ponad jedną dziesiątą powierzchni Ziemi biologiczna skorupa glebowa odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia i stabilności delikatnych ekosystemów pustynnych. Złożone z delikatnej sieci cyjanobakterii, porostów i mchów, struktury te należą do najstarszych żywych tworów występujących na Ziemi, ale ich istnienie jest zagrożone. Ponieważ naukowcy dopiero zaczynają rozumieć ich znaczenie, zmiany klimatyczne i zwiększony ruch turystyczny – zwłaszcza w popularnych parkach narodowych, takich jak Moab czy Joshua Tree – stanowią zagrożenie dla bioskorupy.

Piękne czerwienie, ochry i brązy pustynnych krajobrazów są w dużej mierze zasługą zbiorowisk bioskorupy, które tworzą ich fundamenty. Dzięki wydzielaniu substancji podobnej do kleju, zwanej egzopolisacharydem, cyjanobakterie wiążą powierzchnię pustyni, pozwalając jej stać się tętniącym życiem siedliskiem dla roślin i zwierząt. Ze względu na ekstremalne zmiany temperatury typowe dla pustyni, częste zamarzanie i rozmarzanie powoduje, że bioskorupy tworzą małe wieże i piramidy, które są następnie kolonizowane przez zbiorowiska włochatych mchów, surowych porostów i mikrogrzybów.

Ta oddychająca, żywa warstwa połączonych ze sobą organizmów ma niesamowitą zdolność zatrzymywania wilgoci. Pozostaje uśpiona, gdy jest sucho, ale ożywa, gdy tylko deszcz dotknie jego powierzchni. Zapobiega również erozji ziemi w wyniku gwałtownych pustynnych ulew. Bioskorupa spowalnia odpływ wody i umożliwia przenikanie życiodajnej wilgoci do głębszych części gleby, gdzie odżywia ona rośliny naczyniowe, takie jak trawy, kwiaty i kaktusy.

Oprócz wiązania powierzchni pustyni, gleby kryptobiotyczne odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu emisji pyłu i burzom – zjawisku, które uległo dramatycznemu nasileniu w ciągu ostatnich kilku lat. Nadmierne uwalnianie pyłu nie tylko pogarsza jakość powietrza, ale także przyspiesza topnienie lodowców i zmniejsza przepływy rzek, wpływając na ekosystemy daleko poza suchymi pustynnymi krajobrazami.

Nawet po niedawnym rozpoczęciu badań i zrozumieniu znaczenia gleb kryptobiotycznych, naukowcy są pewni jednej rzeczy: pomimo ich ekstremalnej odporności na zmiany temperatury, długotrwałą suszę, a nawet promieniowanie UV, bioskorupy są w rzeczywistości bardzo kruche a działalność człowieka łatwo zakłóca ich równowagę. Wędrówki poza szlakami i ruch pojazdów niszczą przewiewną strukturę kryptobiotycznej gleby, powodując szkody, których odbudowa zajmuje lata. Ponadto, po naruszeniu, warstwa kryptobiotyczna traci zdolność zatrzymywania wody. Jest wtedy nie tylko podatna na dalszą erozję, ale także nie może transportować wilgoci i składników odżywczych do głębszych warstw gleby. Bez dobrze prosperującego zbiorowiska kryptobiotycznego pustynia zaczyna umierać.

„Don’t bust the crust” to hasło zachęcające wszystkich odwiedzających pustynię do uświadomienia sobie złożonego mikrokosmosu, który może zginąć pod naszymi stopami. Pozostawanie na istniejących szlakach ma ogromne znaczenie dla ochrony biologicznej skorupy, która dosłownie utrzymuje jedne z najpiękniejszych, suchych krajobrazów Stanów Zjednoczonych i świata.